درباره یدالله سحابی و پروژهای که عمر خود را پای آن گذاشت
تاریخ انتشار: ۲۵ فروردین ۱۴۰۳ | کد خبر: ۴۰۱۱۲۸۵۷
محمدجوادروح در یادداشتی در هم میهن نوشت: سیاستمدار بود، استاد دانشگاه بود، زمینشناس بود، مبارز بود، مقاوم بود، زندانی سیاسی بود، معاون نخستوزیر بود، نماینده مجلس بود، مؤسس و عضو ارشد حزب بود؛ اما آنچه از او به خاطر میماند، شخصیتی نبود که چنین پیچیدگیهای سیاسی و فکری را بازتاب دهد. در قیاس با مهدی بازرگان و ابراهیم یزدی، چندان سیاستمدار نبود.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
گویی، در راه مشترک و طیشدهای که با این نامآوران داشت و پیمود، زلالتر و سادهتر بود. انگار بر مبنای رفاقت و دیانت، پای در مسیر سیاست گذاشته بود. گویی، این ویژگی نسل آنان بود. جوانان دیندار برآمده پس از شهریور ۱۳۲۰ که ازیکسو، دغدغه خدا و جهان دیگر داشتند. ازدیگرسو، هراس از سایه سرخ مادیگری و کمونیسم که با میدانداری حزب توده و تقویت تفکرات اشتراکی درحال رشد بود و از سوی سوم، مخالفت و مرزبندی با روحانیت سنتی بهویژه خطبا و سخنرانانی که نسبتی با علم نداشتند و ره به خرافه و جهل میبردند.
نهفقط یدالله سحابی که محمدتقی شریعتی و طاهر احمدزاده را نیز میتوان نمادهایی از این نسل شناخت و از این جنس یافت. چهرههایی که اهل فکر و سیاست و علم و دین بودند؛ اما به نسبت فرزندان و دوستان خود، در هریک از این حوزهها دست پایینتر را داشتند. گویی، خمیرهشان را با نوعی خضوع باطنی و انعطاف عملی سرشته بودند و به همین جهت، پدرانی راهگشا، اما آرام و ملایم بودند که پسرانشان راه آنان را تا به انتها و با نوعی تندی و خشم ادامه میدادند و از همین رو نیز، از پدران خویش نامدارتر و آشناتر و در صحنه سیاست و مبارزه، مؤثرتر شدند.
چنانکه نه یدالله سحابی مبارز و رهبری سیاسی در قبل و بعد از انقلاب در قدوقامت عزتالله سحابی بود؛ نه محمدتقی شریعتی روشنفکری دینی به موجافکنی و تاثیرگذاری و صراحت و خطابت علی شریعتی بود و نه طاهر احمدزاده در چپگرایی و رادیکالیسم و سازماندهی مبارزات چریکی به گرد پای پسرانش (مخصوصاً مسعود که از بنیانگذاران و نظریهپردازان سازمان چریکهای فدایی خلق بود) میرسید. تفاوت و تمایز این پدران و پسران، اما جنبه شخصی نداشت.
اتفاقاً، از منظر شخصیتی پسران هر سه پدر، جانشینانی خلف برای آنان بودند. اصولاً، آقایان دوران مبارزه، آقازادگانی شایسته، بااخلاق، دیندار، قناعتپیشه و فداکار تحویل جامعه میدادند. آقازادگانی که جان و عمر وقف آرمان و مبارزه کردند و در این مسیر، گوی سبقت از پدران ربودند. آنچه موجب این تمایز میشد، تجربهای تاریخی بود که شکل مواجهه نسل مبارز دهه ۱۳۵۰ (پسران) با واقعیت سیاسی-اجتماعی را از نسل دیندار دهه ۱۳۲۰ (پدران) متفاوت میکرد.
نسل جدید برخلاف نسل پیش، تصور میکرد آنچه ره رهایی را میگشاید؛ نه صرفاً کنش فرهنگی و اجتماعی که کنش سیاسی-چریکی است و در این مسیر، دیگر مارکسیسم و حتی مادیگری را الزاماً دشمن و رقیب خویش نمیدیدند؛ بلکه آن را رفیقی میپنداشتند که علم و تجربه مبارزه را از چین و الجزایر و فلسطین و کوبا و آلمان شرقی به آنان ارزانی میداشت.
چنین بود که فرزندان آن سه پدر، یا همچون علی شریعتی و عزتالله سحابی میکوشیدند اسلام را با مارکسیسم (که همان علم مبارزه بود)، آشتی دهند و ازاینرو، با مجاهدین خلق در یک سو میایستادند. یا آنکه همچون پسران طاهر احمدزاده (مسعود و مجید و مجتبی) مبنا و اصالت را به مارکسیسم میدادند و دین را برای پدر خویش میگذاشتند. در واقع، پسران نوعی سادهدلی و سادهاندیشی مبارزاتی را در پدران خود میدیدند و در پی الگوهایی جدیتر، پیچیدهتر و سازمانیافتهتر در عمل سیاسی بودند.
چنین بود که آنان از مسیر تجربه مبارزاتی و تشدید دیکتاتوری پس از ۱۳۳۲ و بهویژه ۱۳۴۲ به این نتیجه رسیدند که اصل، مبارزه با استبداد است و نهفقط نمیتوان و نباید این مبارزه را همسنگ مواجهه با مارکسیسم و مادیگری قرار داد؛ بلکه باید با چپهای غیرمذهبی در یک سنگر ایستاد و دانش و تجربه و آموزش مبارزه تشکیلاتی را از آنان فراگرفت.
در مقابل، نگاه انتقادی به روحانیت و مفسران دین نیز (که یکی از سه وجه مبنایی پدران در دهه ۱۳۲۰ بود و بهنوعی، گام در مسیر روشنفکران خرافهزدایی، چون محمدحسن شریعتسنگلجی گذارده بودند)، با درگذشت شریعتی و شکست مبارزه چریکی و ائتلاف با روحانیت انقلابی در سالهای ۱۳۶۰-۱۳۵۷ به حاشیه رفت و پروژهای که پدران در پی احیای دین و پسران در مسیر برکشیدن اسلام سیاسی شکل دادند؛ نتایجی ناخواسته و وارونه در پی آورد که شاید نمازجمعه دیروز تهران را بتوان نمونهای از خروجی نهایی آن دانست.
در اینجا، گویی پدران و پسران در سادهدلی و سادهاندیشی همراه و همگام بودند. هر دو نسل میپنداشتند روحانیت، همین علمای انقلابی و مبارز و روشنفکری هستند که اغلب جز لباس، تمایزی با آنان ندارند. پس همسنگر شدند. روحانیون مبارز، در کنار روشنفکران مجاهد ایستادند. اما نه مبارزین تنها روحانیون بودند و نه روشنفکران چنان که ادعا میکردند، سیاست و پیچیدگیهای آن را درک میکردند.
چنین بود که از پس تحولات پساانقلاب بخشهای مهمی از روحانیت روشنفکر و سپس روحانیون مبارز به حاشیه رفتند و عدهای از طیفهای سنتی و در ادامه اقتدارگرا در متن قرار گرفتند. آنچه خروجی آن را این روزها در گفتار خطیب اسلام اقتدارگرا در برنامه رمضان و حمایت از فقیه پایداری در امامت جمعه تهران میتوان یافت و بازشناخت. آری، سحابیها، شریعتیها و احمدزادهها سادهدلانی بودند که مناسبات قدرت و ساختار روحانیت را نمیشناختند و ازاینرو، خواسته یا ناخواسته قدرت و روحانیت را به هم رساندند و در این میان، دیانت را آسیبپذیر ساختند. یدالله سحابی، نماد بارزی از این سادهدلی بود.
او تصور میکرد دیگران نیز، چون او، همه اهل صداقت و سلامت هستند و بیابان سیاست را میتوان به گلستان اخلاق آراست. همچنان که تصور میکرد نظریات علمی، چون «تکامل» را میتوان با استدلالها و استنادات منطقی به حاشیه راند. چنین بود که سادهدلانی، چون سحابی، صادقانه و مومنانه و متدینانه عمر بر راهی طی کردند که خروجی آن، نه صداقت بود، نه ایمان و نه دین؛ و از این منظر، مومنان واقعی به اسلام با باورمندان واقعی به مارکسیسم و لیبرالیسم تفاوتی ندارند. مگر آنکه فراتر از عقیده خویش، منطق قدرت و اقتضائات سخت آن را دریابند و بیش از خدا یا عدالت یا آزادی، چهره لویاتان را بشناسند.
منبع: فرارو
کلیدواژه: قیمت طلا و ارز قیمت خودرو قیمت موبایل یدالله سحابی
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت fararu.com دریافت کردهاست، لذا منبع این خبر، وبسایت «فرارو» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۴۰۱۱۲۸۵۷ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
برگزاری مرحله استانی مسابقات قرآن و عترت و نماز به میزبانی شهر کهک
به گزارش خبرگزاری صدا و سیما؛ مرکز قم، این مسابقات به یاد شهید سرافراز محمد معماریان و با شعار قرآن ناطق، تحقق وعده صادق برنامهریزی شده و در دو روز به میزبانی موقوفه قرآنی سعدالحکما و اردوگاه تفریحی ملاصدرا در شهرستان کهک اجرا خواهد شد.
در مرحله آموزشگاهی این مسابقات که در آبان پارسال برگزار شد، بیش از ۱۶۰ هزار دانش آموز سطح مدارس استان در دو بخش دختران و پسران شرکت کردند و در مرحله نواحی آموزش و پرورش هم ۱۲ هزار دانش آموز با یکدیگر به رقابت پرداختهاند و از این تعداد یک هزار نفر به مرحله استانی که مسابقات آن از امروز آغاز شد، راه یافتند.
برترین های این مرحله در دو بخش دختران و پسران به مرحله کشوری مسابقات که در مرداد سال جاری برگزار می شود، راه می یابند.